Τα προσφερόμενα μαθήματα αποσκοπούν στην παροχή υψηλού επιπέδου μεταπτυχιακής εκπαίδευσης στο επιστημονικό πεδίο της Γλωσσολογίας και στην κατάρτιση επιστημόνων που θα ενισχύσουν τη διεθνή παρουσία του Πανεπιστημίου με την προώθηση της έρευνας και τη διάχυσή της μέσω της συμμετοχής σε διεθνή συνέδρια και μέσω δημοσιεύσεων σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά. Πιο συγκεκριμένα, επιδιώκεται η παραγωγή και μετάδοση γνώσεων, η ανάπτυξη τεχνογνωσίας, μεθοδολογιών και εν γένει ερευνητικών αποτελεσμάτων στο γνωστικό πεδίο της Γλωσσολογίας. Οι φοιτητές/φοιτήτριες εξοικειώνονται με σύγχρονες ερευνητικές μεθόδους μέσα από τη συμμετοχή τους σε καθοδηγούμενες ομάδες εργασίας σε ερευνητικά σεμινάρια και ημερίδες και συνέδρια συναφή προς την επιστήμη της Γλωσσολογίας. Απώτερος στόχος του προτεινόμενου ΠΜΣ είναι η κατάρτιση επιστημόνων με τις απαιτούμενες δεξιότητες για επιτυχή σταδιοδρομία στη εκπαίδευση αλλά και στον ευρύτερο ιδιωτικό, δημόσιο και ακαδημαϊκό τομέα.
Για την απόκτηση Διπλώματος Μεταπτυχιακών Σπουδών απαιτούνται συνολικά εκατόν είκοσι (120) πιστωτικές μονάδες (ECTS), οι οποίες κατανέμονται σε εννέα (9) μαθήματα και στην υποχρεωτική διπλωματική εργασία. Κάθε μάθημα πιστώνεται δέκα (10) μονάδες και η διπλωματική εργασία τριάντα (30).
Τα μαθήματα οργανώνονται σε εξάμηνα, πραγματοποιούνται σε εβδομαδιαία βάση και διεξάγονται κατά βάση στην ελληνική γλώσσα με τη δυνατότητα χρήσης της αγγλικής γλώσσας σε ειδικές περιπτώσεις.
Προσφερόμενα μαθήματα για τους εισαχθέντες κατά το ακαδημαικό έτος 2024-2025
Προσφερόμενα μαθήματα για τους εισαχθέντες κατά το ακαδημαικό έτος 2023-2024
Για παλαιότερα ακαδημαικά έτη, συμβουλευτείτε τους αντίστοιχους οδηγούς σπουδών.
Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες πρέπει να παρακολουθήσουν και να εξεταστούν επιτυχώς σε τουλάχιστον τρία από τα παρακάτω υποχρεωτικά μαθήματα που προσφέρονται στο πρόγραμμα σπουδών.
Στο μάθημα αυτό παρουσιάζονται οι βασικές μεθοδολογικές αρχές για τον σχεδιασμό έρευνας. Στο πρώτο μέρος θα συζητηθούν τα είδη και τα στάδια επιστημονικής έρευνας, τα κριτήρια και η διαδικασία επιλογής του ερευνητικού προβλήματος, η διατύπωση ερευνητικών ερωτημάτων και ερευνητικών υποθέσεων, τα είδη και η επιλογή μεθοδολογίας, η επιλογή των υποκειμένων της έρευνας, τα μέσα και η διαδικασία συλλογής δεδομένων καθώς και η συγγραφή της ερευνητικής μελέτης. Στο δεύτερο μέρος θα συζητηθούν οι βασικές έννοιες της στατιστικής, έννοιες δείγματος και στατιστικού πληθυσμού, μέθοδοι τυχαίας και μη τυχαίας δειγματοληψίας, περιγραφική στατιστική, μελέτη και παρουσίαση δεδομένων, επαγωγική στατιστική, έλεγχος υποθέσεων, παραμετρικά τεστ (t-test, ANOVA, έλεγχος πολλαπλών συγκρίσεων), στατιστικό κριτήριο Χ2 , ανάλυση συσχέτισης και πολλαπλή παλινδρόμηση. Θα γίνει εφαρμογή όλων των παραπάνω στο SPSS.
Οι φοιτητές του μεταπτυχιακού είναι υποχρεωμένοι να παρακολουθήσουν τουλάχιστον τρεις από τις παρακάτω θεματικές
Το μάθημα αυτό αποτελεί μια εισαγωγή στη Φωνητική και στη Φωνολογία. Παρουσιάζονται η ανατομία, η φυσιολογία, τα ακουστικά χαρακτηριστικά και η αντιληπτική διάσταση της ανθρώπινης ομιλίας, καθώς επίσης και οι φθόγγοι και η τυπολογία των φθογγικών συστημάτων των γλωσσών μέσα από την καταγραφή τους στο Διεθνές Φωνητικό Αλφάβητο. Στη συνέχεια παρουσιάζεται η οργάνωση των φθόγγων σε σύστημα και οι διάφορες φωνολογικές διεργασίες σε τεμαχιακό και υπερτεμαχιακό επίπεδο. Έτσι ορίζονται βασικές έννοιες, όπως φώνημα, αλλόφωνο, πραγμάτωση και τα διαφοροποιητικά χαρακτηριστικά των φθόγγων, παρουσιάζονται βασικοί φωνολογικοί κανόνες όπως η αποβολή, η επένθεση, η αφομοίωση, η ανομοίωση, καθώς επίσης και η προσωδιακή ιεραρχία και τα φωνολογικά συστατικά, όπως η συλλαβή, η φωνολογική λέξη και φράση, η επιτονική φράση, και περιγράφονται μια σειρά από φωνολογικά φαινόμενα όπως ο τόνος, η μελωδία, η επιτόνιση, η φωνηεντική αρμονία, κ.λπ. Μέσα από την πραγμάτευση αυτών των φαινομένων/διεργασιών παρέχεται και μια εισαγωγή στις διάφορες φωνολογικές θεωρίες/προσεγγίσεις όπως η Λεξική Φωνολογία, η Αυτοτεμαχιακή Φωνολογία, η Προσωδιακή Φωνολογία, η Μετρική Φωνολογία, η Θεωρία του Βέλτιστου, κ.λπ.
Η μορφολογία πραγματεύεται τον τρόπο με τον οποίο δομούνται και κατά συνέπεια αναλύονται οι λέξεις μιας φυσικής γλώσσας. Σκοπός του μαθήματος είναι η παρουσίαση των θεωρητικών και μεθοδολογικών εργαλείων που απαιτούνται για την ανάλυση της λεξικής δομής. Τα θέματα που εξετάζονται είναι τα εξής: (α) ορισμός της λέξης και των συστατικών της στοιχείων, (β) ορισμός της μονάδας του μορφήματος, (γ) λεξική δομή, δηλ. ο τρόπος με τον οποίο δομούνται τα συστατικά της λέξης, (δ) είδη μορφολογικών σχηματιστικών, (ε) μορφολογική τυπολογία, (στ) μορφολογικά φαινόμενα και διαδικασίες, (ζ) μορφοσύνταξη, δηλ. η διεπαφή σύνταξης και μορφολογίας, (η) μορφοφωνολογία, δηλ. η διεπαφή μορφολογίας και φωνολογίας, (θ) θεωρητικές προσεγγίσεις και μοντέλα ανάλυσης της λεξικής δομής με έμφαση στα μοντέλα πραγμάτωσης (realizational morphology) και (ι) η θέση της μορφολογίας στην αρχιτεκτονική του γλωσσικού συστήματος.
Το μάθημα αυτό αποτελεί μια εισαγωγή στη θεωρητική ανάλυση του επιπέδου της σύνταξης. Παρουσιάζει τον τρόπο με τον οποίο δομούνται και παράγονται οι φράσεις και οι προτάσεις μιας φυσικής γλώσσας και εμβαθύνει στη μεθοδολογία ανάλυσης συντακτικών φαινομένων. Πραγματεύεται θέματα όπως η φραστική δομή, η πτώση, οι λειτουργικές κατηγορίες και η χαρτογραφία τους, η μετακίνηση και οι περιορισμοί της και η αναφορική δέσμευση. Βασικό πρότυπο περιγραφής αποτελεί η Θεωρία των Αρχών και Παραμέτρων (Principles & Parameters Theory; Chomsky 1981 κ.εξ.) μέσα από την τελευταία διατύπωση του προτύπου της Κυβέρνησης και Αναφορικής Δέσμευσης (Government & Binding; Chomsky & Lasnik 1993) καθώς και τις σύγχρονες εξελίξεις του στο Μινιμαλιστικό Πρόγραμμα (Minimalist Program; Chomsky 1993, 1995 κ.εξ.).
Το μάθημα έχει σκοπό να εμβαθύνει στη γλωσσολογική μελέτη της σημασίας, βασικές γνώσεις της οποίας απαιτούνται για την εισαγωγή στο ΠΜΣ. Το βάρος δίνεται κυρίως σε θέματα διεπαφής της Σημασιολογίας με την Πραγματολογία, αλλά και με τη σύνταξη και τη μορφολογία (π.χ. στις γραμματικές κατηγορίες του χρόνου, της άποψης και της τροπικότητας, στην έκφραση της άρνησης ή στο φαινόμενο του «μαρκαρίσματος»), αλλά κατά περίπτωση και σε άλλα θέματα που σχετίζονται με την προτασική σημασία και το λογικό περιεχόμενο.
Η Πραγματολογία ασχολείται με τη χρήση της γλώσσας σε πραγματικές συνθήκες επικοινωνίας και με τους τρόπους με τους οποίους οι επικοινωνιακές προθέσεις του χρήστη της γλώσσας και το περικείμενο διεπιδρούν για την παραγωγή σημασίας. Μετά από μια σύντομη εισαγωγή στις βασικές έννοιες της Πραγματολογίας το μάθημα επικεντρώνεται στην εις βάθος μελέτη: α) της επικοινωνιακής δυναμικής των γλωσσικών πράξεων και στις διαφοροποιήσεις που οι γλωσσικές πράξεις παρουσιάζουν στις διαφορετικές γλωσσικές κοινότητες, β) του φαινομένου της γλωσσικής ευγένειας/ αγένειας.
Για τα υπόλοιπα 60 ECTS οι φοιτητές και οι φοιτήτριες καλούνται να παρακολουθήσουν και να εξεταστούν επιτυχώς σε έξι από τα παρακάτω μαθήματα επιλογής. Να σημειωθεί ότι ως μάθημα επιλογής μπορεί να επιλεχθεί και κάποιο από τα υποχρεωτικά μαθήματα που δεν έχουν ήδη παρακολουθηθεί.
Οι φοιτητές διδάσκονται και στη συνέχεια ασκούνται σε θέματα συλλογής υλικού, έρευνας, οργάνωσης και συγγραφής μιας επιστημονικής εργασίας. Ιδιαίτερα δίνεται έμφαση στη δομή του επιστημονικού άρθρου (εισαγωγή, ανάλυση, συζήτηση, συμπεράσματα) και τις λεξικογραμματικές επιλογές ανά δομικό τμήμα. Επίσης συζητούνται θέματα φιλολογικής επιμέλειας του κειμένου (ορθογραφία, τονισμός, στίξη κ.λπ.).
Στόχος του μαθήματος είναι η εστιασμένη ανάλυση του αυθόρμητου, καθημερινού συνομιλιακού προφορικού λόγου με βάση εκτεταμένα αυθεντικά δεδομένα στα ελληνικά. Η παρουσίαση της θεωρίας συνοδεύεται από συγκεκριμένα παραδείγματα που αντλούνται από κείμενα καθημερινής συνομιλίας. Σκοπός είναι να αναλυθούν συλλογές κειμένων για να ελέγχονται από όλους τα ευρήματα της έρευνας. Μελετώνται: α) πρότυπα ανάλυσης του προφορικού λόγου (ανάλυση συνομιλίας, κοινωνιογλωσσικά πρότυπα κ.ά.), β) θεωρητικά ζητήματα (προβλήματα καταγραφής και διδασκαλίας) και γ) συγκεκριμένα θέματα λεξιλογίου και γραμματικής.
Αντικείμενο του μαθήματος αποτελεί η γλωσσική επαφή, δηλ. η επαφή μεταξύ διαφορετικών γλωσσών ή γλωσσικών ποικιλιών (σε επίπεδο γλωσσικής κοινότητας ή σε ατομικό επίπεδο) και η αλληλεπίδραση τους, καθώς και τα αποτελέσματα αυτής της διαδικασίας. Πιο συγκεκριμένα εξετάζονται τα εξής θέματα: Συνθήκες επαφής, σχέσεις κύρους μεταξύ γλωσσών/ποικιλιών σε επαφή, αποτελέσματα της επαφής: λεξικός δανεισμός, δομικός δανεισμός (σε φωνητική-φωνολογία, μορφολογία, σύνταξη), γλωσσική μετατόπιση και γλωσσικός θάνατος (language shift - language death), γένεση γλωσσών pidgin και κρεολικών γλωσσών.
Το μάθημα θα εξετάσει τους μηχανισμούς κατανόησης και παραγωγής λόγου. Πιο συγκεκριμένα, θα εξεταστεί ο μηχανισμός που είναι υπεύθυνος για τη γλωσσική επεξεργασία σε λεξικό επίπεδο και για τη συντακτική επεξεργασία προτάσεων (parser) και θα συζητηθούν τόσο οι στρατηγικές που ακολουθεί όσο και οι παράγοντες από τους οποίους επηρεάζεται. Θα συζητηθούν θέματα μεθοδολογίας στις μελέτες που διερευνούν τη γλωσσική επεξεργασία και θεωρητικά μοντέλα που επιχειρούν να ερμηνεύσουν τα πειραματικά δεδομένα. Θα δοθεί έμφαση στην επεξεργασία της δομικής αμφισημίας και των δομών garden path, στην επεξεργασία αμφισημιών υποκειμένου/αντικειμένου και στην επεξεργασία αντωνυμιών. Θα συζητηθούν οι διαφορές στην επεξεργασία αμφισημιών ανάμεσα στα παιδιά και τους ενήλικες και οι τρόποι με τους οποίους η προτασιακή επεξεργασία αλληλεπιδρά με γνωστικές διαδικασίες, όπως η εργαζόμενη μνήμη.
Το σεμινάριο θα εξετάσει ζητήματα στην τυπική ανάπτυξη πρώτης γλώσσας με έμφαση σε θέματα (α) κλιτικής μορφολογίας (για παράδειγμα, κατάκτηση της ρηματικής συμφωνίας, του χρόνου και της όψης, κατάκτηση της ονοματικής συμφωνίας ως προς τον αριθμό και το γένος, κατάκτηση της πτώσης), (β) συντακτικής παραγωγής ή κατανόησης (για παράδειγμα, κατάκτηση παθητικών δομών, ερωτηματικών και αναφορικών προτάσεων, αναφορικής δέσμευσης) και (γ) σημασιολογίας (κατάκτηση ποσοδεικτών και υπονοημάτων). Κάθε φορά η έμφαση μπορεί να δίνεται σε μία ή περισσότερες από τις τρεις θεματικές περιοχές. Η κατάκτηση των υπό συζήτηση φαινομένων θα παρουσιάζεται σε συνάρτηση με συγκεκριμένες μεθοδολογικές προσεγγίσεις στη συλλογή δεδομένων και θα συζητιέται στο πλαίσιο της γλωσσικής/γραμματικής θεωρίας αλλά και θεωριών για τη γλωσσική κατάκτηση.
Στο σεμινάριο θα συζητηθούν ζητήματα γλωσσικού σχεδιασμού και γλωσσικής πολιτικής, του κλάδου δηλαδή της εφαρμοσμένης κοινωνιογλωσσολογίας και (κυρίως) της κοινωνιολογίας της γλώσσας που μελετά όλα όσα αφορούν τη λήψη πολιτικών αποφάσεων για τη γλώσσα. Σχετικά παραδείγματα αποτελούν, μεταξύ άλλων, η επιλογή επίσημης/εθνικής ποικιλίας ενός κράτους, η υπόσταση και η τύχη των μειονοτικών ποικιλιών του (διατήρηση ή συρρίκνωση και θάνατος), οι διαδικασίες προτυποποίησης μιας ποικιλίας, ο ρόλος του θρησκευτικού παράγοντα στην εξέλιξη μιας ποικιλίας, επιμέρους νομοθετικές ρυθμίσεις (π.χ. η διδασκαλία των αρχαίων στην ελληνική εκπαίδευση, τα δικαιώματα αλλόγλωσσων ομιλητών στο δικαστήριο κ.λπ.) κοκ. Θα αναλυθούν τα μεθοδολογικά προβλήματα, οι σκοποί, οι φορείς, οι τρόποι και οι τομείς εφαρμογής του γλωσσικού σχεδιασμού και της γλωσσικής πολιτικής, με έμφαση (όπου είναι δυνατόν) στην ελληνική πραγματικότητα και σε προβλήματα εκπαίδευσης. Στόχος είναι να καταδειχθεί ο ακριβής ρόλος των αποφάσεων τους στη διαμόρφωση μιας γλωσσικής πραγματικότητας που αργότερα, τις περισσότερες φορές, θεωρείται ότι προέκυψε από "φυσική" εξέλιξη της γλώσσας, ενώ, στην πραγματικότητα, πρόκειται για σκόπιμη παρέμβαση στην πορεία μιας γλωσσικής κατάστασης. Μπορεί να αφορά κάποιον ή όλους τους τομείς που σχετίζονται με τη γλώσσα ή τις γλώσσες ενός συνόλου, σε όλη την επικράτεια μιας χώρας ή σε τοπικό επίπεδο, να δηλώνει ρητά τους στόχους της ή όχι κ.λπ. Σε κάθε περίπτωση, θα συζητηθεί εκτενώς αν η παρέμβαση προήλθε από φορείς εξουσίας ή αν, σε τελική ανάλυση, ήταν αίτημα κάποιων κοινωνικών ομάδων, το οποίο υιοθετήθηκε και υλοποιήθηκε από κεντρικούς φορείς.
Στόχος του μαθήματος είναι η εξοικείωση με τη μεθοδολογία αλλά και με τη θεωρία των ηλεκτρονικών σωμάτων κειμένων (corpora) στο πλαίσιο της αξιοποίησης τους στα ελληνικά. Συγκεκριμένα και με αναφορά σε σχετικά άρθρα της βιβλιογραφίας, πραγματευόμαστε τη συλλογή δεδομένων σε σώματα κειμένων και τα εργαλεία και τις μεθόδους ανάλυσης τους, με κύρια έμφαση στη γλωσσική ανάλυση φαινομένων συχνότητας, κατανομής, ποικιλίας και δομής. Μελετώνται ειδικότερα οι συνάψεις, τα λεξικογραμματικά σχήματα και η σημασιολογική προσωδία όπως αναλύονται μέσω σωμάτων κειμένων και διερευνώνται οι εφαρμογές τους στη λεξικογραφία, στη μετάφραση, στην κοινωνιογλωσσολογία κ.ά.
Το μάθημα αποτελεί εισαγωγή στη χρήση σύγχρονων μεθόδων και εργαλείων ποσοτικής και υπολογιστικής γλωσσολογίας (για παράδειγμα, μηχανική μάθηση, αυτόματη εξαγωγή χαρακτηριστικών) για τον εντοπισμό δεικτών που χαρακτηρίζουν τη γλωσσική παραγωγή στην τυπική ανάπτυξη και σε άτομα που έχουν γλωσσικές διαταραχές. Μέσω της χρήσης και επεξεργασίας σωμάτων κειμένων θα εξεταστεί ένα ευρύ φάσμα δομών (συντακτικών/μορφοσυντακτικών, σημασιολογικών και λεξικολογικών) στην τυπική ανάπτυξη και σε διάφορα είδη γλωσσικών διαταραχών με ιδιαίτερη έμφαση σε διαταραχές που εμφανίζονται στην αφασία μετά από εγκεφαλικό, σε μορφές άνοιας όπως η νόσος Alzheimer και η πρωτοπαθής προοδευτική αφασία, σε ψυχικές ασθένειες όπως η κατάθλιψη και σε νευροψυχιατρικές νόσους όπως η σχιζοφρένεια και η διπολική διαταραχή. Γνωσιακή γλωσσολογία Στόχος του μαθήματος είναι η εμβάθυνση σε επιμέρους θέματα και θεωρίες που συνδέονται με τη γνωσιακη προσέγγιση των γλωσσικών φαινομένων. Εξετάζεται η σχέση της γλώσσας με το νου, ο τρόπος με τον οποίο γλώσσα παρέχει πρόσβαση στην εννοιακή δομή καθώς και επιμέρους θεωρίες όπως α) η θεωρία της εννοιακής μεταφοράς των Lakoff & Johnson και η κριτική που της ασκείται, β) η θεωρία της μετωνυμίας και η σχέση της με τη μεταφορά, γ) η θεωρία της μείξης (Blending theory) καθώς και η εφαρμογή των θεωριών αυτών στην ανάλυση διαφόρων ειδών λόγου (λογοτεχνία, πολιτικός λόγος κ.λπ).
Ένας πρώτος σκοπός του μαθήματος είναι να μελετηθεί το διαδεδομένο φαινόμενο της γένεσης γραμματικών στοιχείων μέσω του σημασιακού αποχρωματισμού και ενίοτε της μορφολογικής συρρίκνωσης λεξικών στοιχείων. Δεύτερος και πιο σημαντικός στόχος είναι να μελετηθούν σε βάθος οι ερμηνευτικές προσεγγίσεις που έχουν αναπτυχθεί από τη δεκαετία του 1980 μέχρι σήμερα και να συγκριθούν μεταξύ τους καθώς και με τις αντίπαλες ερμηνείες, σε μια επιστημονική περιοχή που βρίσκεται στην αιχμή της διαχρονικής γλωσσολογικής έρευνας.
Ο Γραμματισμός αφορά τη μελέτη των πρακτικών αλληλεπίδρασης επ' αφορμή και γύρω από έντυπα κείμενα στο συνεχές προφορικού - γραπτού λόγου. Το μάθημα παρουσιάζει μεθοδολογίες αναγνώρισης και περιγραφής συμβάντων γραμματισμού σε συγκεκριμένο χρόνο και τόπο στη δημόσια και ιδιωτική σφαίρα, στην πολιτική κοινωνία και στην κοινωνία των πολιτών. Εστιάζει στη διασύνδεση των πρακτικών παραγωγής και διαπραγμάτευσης του νοήματος με συγκεκριμένες θεωρήσεις του κόσμου. Εξετάζονται επίσης οι συνέπειες του προσδιορισμού δεξιοτήτων και επιπέδων γραμματισμού τόσο στη Γλωσσική Αγωγή όσοι και στην κοινωνική και οικονομική ζωή. Το μάθημα ενταγμένο στο πεδίο των Νέων Σπουδών Γραμματισμού [New Literacy Studies] αξιοποιεί τη Συστημική Λειτουργική Γραμματική, προσεγγίσεις της Κριτικής Ανάλυσης Λόγου και εννοιολογήσεις της Κριτικής Θεωρίας προκειμένου να οργανωθεί μια ερμηνευτική στρατηγική της γλωσσικής χρήσης μέσω των κοινωνικών δομών (η κοινωνική στροφή στη μελέτη της επικοινωνίας) καθώς και των προσδιορισμών που αποδίδονται στα υποκείμενα σε σχέση με τα επίπεδα γραμματισμού και τις γλωσσικές πολιτικές.
Αντικείμενο του μαθήματος αποτελεί η γεωγραφική ποικιλία στη γλώσσα. Πιο συγκεκριμένα εξετάζονται τα εξής θέματα: (α) Γενικά-θεωρητικά: Ορισμός-περιεχόμενο, μέθοδοι, διαλεκτική διάσπαση, διάχυση νεωτερισμών, διαλεκτικές ζώνες, όρια και μεταβατικές ζώνες, σύγκλιση διαλέκτων - δημιουργία κοινών (koineization) (β) Εισαγωγή στη νεοελληνική διαλεκτολογία: Γλωσσικές ποικιλίες της Νέας Ελληνικής (γένεση, ιστορικά δεδομένα, καταγραφή-πηγές, κατάταξη, βασικά χαρακτηριστικά, επαφές με άλλες ποικιλίες ή γλώσσες κ.λπ.).
Ο όρος διαμεσολαβημένη επικοινωνία (computermediated communication) αναφέρεται σε κάθε είδος επικοινωνίας (σύγχρονης ή ασύγχρονης) που επιτελείται μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή. Η ιδιαίτερα εκτεταμένη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών έχει δημιουργήσει νέους τύπους κοινοτήτων πρακτικής, νέα είδη λόγου και νέες επικοινωνιακές συμβάσεις τοποθετώντας τη μελέτη της διαμεσολαβημένης επικοινωνίας στο επίκεντρο της σύγχρονης κοινωνιοπραγματολογικής έρευνας. Το σεμινάριο αποτελεί μια εισαγωγή στον κλάδο και εξετάζει διαφορετικά είδη ηλεκτρονικής επικοινωνίας (e-mail, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ομάδες συζήτησης, ιστοσελίδες προϊόντων και υπηρεσιών κ.ά). Διερευνώνται οι συνέπειες που έχει η ηλεκτρονική επικοινωνία στην κοινωνική συγκρότηση, οι δυνατότητες που προσφέρει στην ανθρώπινη επικοινωνία και οι περιορισμούς που της επιβάλλει, τα κοινωνιοπραγματολογικά αποτελέσματα των χρησιμοποιούμενων επικοινωνιακών πρακτικών, ο τρόπος με τον οποίο δημιουργούνται και συντηρούνται οι διαπροσωπικές σχέσεις καθώς και ο τρόπος με τον οποίο διαμορφώνονται και εκφράζονται οι ταυτότητες των χρηστών.
Το μάθημα αποτελεί μια ψυχογλωσσολογική προσέγγιση στη διγλωσσία και την κατάκτηση δεύτερης γλώσσας (Γ2) στο πλαίσιο της Καθολικής Γραμματικής και άλλων ψυχογλωσσολογικών θεωριών. Θα εξεταστούν τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της διγλωσσίας, οι τύποι διγλωσσίας και οι παράγοντες που επηρεάζουν την έκθεση του ομιλητή σε δύο γλώσσες, όπως η ποσότητα και η ποιότητα των δεδομένων προς πρόσληψη, η ηλικία έκθεσης στη Γ2, η επίδραση της πρώτης γλώσσας (Γ1) αλλά και οι γνωστικοί παράγοντες που επηρεάζουν τον ρυθμό και το τελικό αποτέλεσμα της γλωσσικής κατάκτησης. Θα συζητηθούν εμπειρικά δεδομένα, από το αρχικό, το ενδιάμεσο και το προχωρημένο στάδιο ανάπτυξης της Γ2, σχετικά με την κατάκτηση διαφόρων γλωσσικών φαινομένων και δομών, όπως η κλιτική μορφολογία, οι λειτουργικές κατηγορίες, το γένος και η επαναρρύθμιση παραμέτρων σε περιπτώσεις που οι τιμές τους διαφέρουν μεταξύ της Γ1 και της Γ2. Τέλος, θα εξεταστούν θεωρίες διγλωσσίας (για παράδειγμα, αντιπροσώπευση της Γ2 στον εγκέφαλο, θεωρίες σχετικά με την ύπαρξη ενός ή δύο νοητικών λεξικών και μίας ή δύο γραμματικών), ενώ θα συζητηθούν θέματα διγραμματισμού και η συσχέτιση του γραμματισμού στη Γ1 με την επιτυχή έκβαση στη γλωσσική κατάκτηση της Γ2.
Στόχος του μαθήματος είναι να αποτελέσει γέφυρα ανάμεσα σε προβλήματα του «πραγματικού κόσμου», όπως εξελίσσονται και απασχολούν διδάσκοντες και διδασκόμενους μέσα στη γλωσσική τάξη με τις θεωρητικές αρχές που στηρίζουν την κατάκτηση της Δεύτερης Γλώσσας. Για τον λόγο αυτό, θα γίνει προσπάθεια να συνδεθούν ερωτήματα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο πεδίο της γλωσσικής διδασκαλίας με έρευνες και πορίσματα που έχουν προκύψει από τον χώρο της γλωσσικής κατάκτησης. Η Κατάκτηση της Γ2 θα χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο για τη διερεύνηση μεθόδων και παραδοχών που δημιουργούν το πλαίσιο διδασκαλίας μιας γλώσσας ως δεύτερης/ ξένης και ειδικότερα, της Ελληνικής με τον χαρακτήρα αυτό. Τα θέματα που θα αποτελέσουν αντικείμενο μελέτης αναφέρονται σε διδακτικές μεθόδους και αναλυτικά προγράμματα, δυνατότητες ρητής διδασκαλίας (κυρίως για τη γραμματική, το λεξιλόγιο και τις γλωσσικές δεξιότητες), διδακτικές παρεμβάσεις στο επίπεδο του ΓΕΙΣ κατ' αντιδιαστολή προς τη γλωσσική παραγωγή και το ΓΕΞ, τη διόρθωση λαθών και τον ρόλο της Γ1 και του περιβάλλοντος εκμάθησης (δεύτερης/ ξένης γλώσσας) στη διδακτική διαδικασία.
Το μάθημα αποτελεί μια εισαγωγή στην Ανάκτηση Πληροφορίας (Information Retrieval), έναν τομέα εφαρμογών της πληροφορικής και της γλωσσικής τεχνολογίας, ο οποίος ασχολείται με την οργάνωση, διαχείριση και ανάκτηση πληροφορίας από μεγάλες συλλογές ψηφιακών γλωσσικών δεδομένων στο Διαδίκτυο. Αναλύονται βασικές αρχές της μηχανικής μάθησης (machine learning) και τεχνολογίες εξόρυξης και διαχείρισης κειμενικών δεδομένων (text mining) βάσει εργαστηριακών ασκήσεων με χρήση εξειδικευμένου λογισμικού.
Βασικός στόχος του μαθήματος είναι η ανάδειξη πτυχών της οργάνωσης του κειμένου με αφετηρία διάφορες κειμενικές θεωρίες. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις τρόπους ερμηνείας, κατάκτησης και διδασκαλίας του κειμένου. Γίνεται αναφορά σε ένα ευρύ φάσμα θεωριών και προτύπων ανάλυσης των κειμένων σε σχέση με ποικίλα κειμενικά είδη, αφηγηματικά και μη αφηγηματικά (επιχειρηματολογικά, διαδικαστικά, παραινετικά κ.λπ.) με στόχο να μελετηθούν οι κειμενικές σχέσεις και ενδείξεις. Σταθερή παράμετρος του μαθήματος είναι η σύνδεση των θεωριών και προτύπων ανάλυσης με την αναλυτική πράξη, ενώ παρουσιάζονται με εισαγωγικό τρόπο σύγχρονες προσεγγίσεις όπως η χρήση σωμάτων κειμένων, η Κριτική Ανάλυση Λόγου κ.ά.
Αντικείμενο του μαθήματος αποτελεί η κατανόηση της έννοιας «κειμενικό είδος» μέσα από διάφορες θεωρητικές προσεγγίσεις.
Το μάθημα έχει σκοπό να εμβαθύνει στους θεωρητικούς προβληματισμούς σχετικά με τις διαδικασίες και τα αίτια της Γλωσσικής Μεταβολής. Επιλέγονται κάθε χρόνο συγκεκριμένες μεταβολές και διαφορετικές θεωρητικές προσεγγίσεις και ερμηνείες (δομιστική, τυπολογική, γενετική, κοινωνιογλωσσική κλπ.), των οποίων η αποτελεσματικότητα κρίνεται από τους φοιτητές σε σεμιναριακές παρουσιάσεις και συζητήσεις.
Το σεμινάριο έχει σκοπό να εμβαθύνει τον προβληματισμό σε θέματα κοινωνιογλωσσολογίας που αποτελούν κομβικά σημεία στη θεωρία και την πράξη του κλάδου, ενώ θα δοθεί έμφαση και σε μεθοδολογικά ζητήματα που προκύπτουν στην ερευνητική πρακτική. Μέσα από τη συζήτηση συγκεκριμένων κοινωνιογλωσσικών ερευνών, ελληνικών και ξένων (π.χ. για γλώσσα και φύλο, γλώσσα των νέων, εθνική ταυτότητα, στάσεις), θα συζητηθεί η θέση και ο ρόλος της κοινωνιογλωσσολογίας στη γλωσσολογική θεωρία, στο μακρό- και στο μικροεπίπεδο, καθώς και η σημερινή δυναμική του κλάδου. Θα παρουσιαστούν συγκεκριμένα ζητήματα μεθοδολογίας, με τις πρακτικές τους δυσκολίες, και θα τεθούν ερωτήματα ηθικής τάξης, σχετικά με τον ρόλο του γλωσσολόγου απέναντι στο υλικό του και στην κοινότητα από την οποία το αντλεί. Στον βαθμό που ορισμένα από τα θέματα αυτά έχουν θιγεί και σε προπτυχιακά μαθήματα, η έμφαση θα δοθεί σε λιγότερο γνωστές, επιστημολογικές κυρίως πτυχές τους, καθώς και σε ζητήματα που θα μπορούσαν να αποτελέσουν αντικείμενο περαιτέρω έρευνας ή να έχουν εφαρμογή στην εκπαίδευση (ζητήματα γραμματισμού, διγλωσσίας/πολυγλωσσίας) κ.ά.
Το μάθημα παρουσιάζει και εμβαθύνει στον τρόπο ανάλυσης του επιπέδου της Σημασιολογίας, του επιστημονικού κλάδου της γλωσσολογίας που μελετά τη σημασία ή αλλιώς την έννοια των γλωσσικών μονάδων. Παρουσιάζονται κλασικές σημασιολογικές προσεγγίσεις όπως είναι η γραμματική του Montague, η θεωρία των τιμών αληθείας και η θεωρία των πιθανών κόσμων. Επιπλέον, μελετώνται τα σημαντικότερα επίπεδα σημασιολογικής ανάλυσης (λεξική σημασιολογία, προτασιακή σημασιολογία, κατηγορηματική σημασιολογία) με τη βοήθεια βασικών εργαλείων λογικής. Πιο συγκεκριμένα, αναλύονται 1) οι σημασιολογικές σχέσεις μεταξύ λεξημάτων, 2) το φαινόμενο των λογικών συνδετικών και προτασιακών τελεστών, 3) η ποσοδεικτικότητα, 4) η αναφορικότητα και 5) το σημασιολογικό πεδίο. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη διαγλωσσική διάσταση της σύγχρονης σημασιολογικής θεωρίας μέσα από τη λεπτομερή μελέτη δεδομένων.
Το μάθημα αυτό αποσκοπεί (α) στο να εξοικειώσει τους μεταπτυχιακούς φοιτητές με σύνθετα, και σε κάποιες περιπτώσεις λιγότερο οικεία, μορφολογικά και συντακτικά φαινόμενα, (β) στο να τους εκπαιδεύσει στον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζονται και αναλύονται τέτοιου είδους φαινόμενα και (γ) να τους παράσχει μια εισαγωγή σε θέματα προχωρημένης μορφολογικής και συντακτικής ανάλυσης. Εξετάζονται μια σειρά από φαινόμενα όπως η συγκολλητική και η σχεδιοτυπική μορφολογία, ο συγκρητισμός, η μορφο(φωνο)λογική πραγμάτωση της συντακτικής δομής, η εργαστικότητα, η διαφοροποιημένη δήλωση ορίσματος, η ιεραρχία των χαρακτηριστικών κ.α., τόσο εμπειρικά όσο και μέσα από θεωρητικές αναλύσεις και προσεγγίσεις όπως η Κατανεμημένη και η Προσωδιακή Μορφολογία, η χαρτογραφία των λειτουργικών κατηγοριών, κ.λπ.
Το σεμινάριο εξετάζει τη σχέση γλώσσας και εγκεφάλου με ιδιαίτερη έμφαση στις επίκτητες γλωσσικές διαταραχές. Θα συζητηθεί η αφασία, μια επίκτητη γλωσσική διαταραχή λόγω εστιακής εγκεφαλικής βλάβης, με ιδιαίτερη έμφαση στην αφασία τύπου Broca ή αγραμματική αφασία και τις ερμηνευτικές προσεγγίσεις για τα γλωσσικά ελλείμματα (παραγωγής ή κατανόησης) που εμφανίζει. Στο πλαίσιο αυτό θα συζητηθεί και η σχέση γλωσσικών και γνωστικών ελλειμμάτων, όπως η εργαζόμενη μνήμη, στα αφασικά σύνδρομα. Θα παρουσιαστούν επίσης τα γλωσσικά ελλείμματα που παρατηρούνται στην άνοια και συγκεκριμένα στη νόσο Alzheimer και στην Πρωτοπαθή Προοδευτική Αφασία και θα συζητηθεί η σχέση μνήμης και άνοιας. Στο σεμινάριο θα παρουσιαστούν επίσης έρευνες για νευροαπεικονιστικές μεθόδους με τις οποίες μπορεί να διερευνηθεί η σχέση εγκεφάλου και γλώσσας, όπως το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (EEG), η μαγνητική απεικόνιση (fMRI) και η διακρανική μαγνητική διέγερση (TMS) και θα συζητηθεί η συμβολή τους στη διερεύνηση των γλωσσικών ελλειμμάτων που παρατηρούνται στην αφασία ή την άνοια. Κάθε φορά η έμφαση στο σεμινάριο μπορεί να δίνεται σε μία ή περισσότερες θεματικές ενότητες.
Πρόκειται για προχωρημένο μάθημα Φωνητικής το οποίο εξετάζει εξειδικευμένα θέματα που σχετίζονται με τη βιολογία, τη φυσιολογία, την ακουστική και τη γνωσιακή διάσταση της ομιλίας, όπως οι φυσικές ιδιότητες των ηχητικών κυμάτων και τα ακουστικά χαρακτηριστικά των κυμάτων ομιλίας, η αναγνώριση και οριοθέτηση τεμαχιακών μονάδων και υπερτεμαχιακών χαρακτηριστικών (τόνος, επιτόνιση, μελωδία), η συνάρθρωση, τα φθογγικά συστήματα, κ.λπ. Τα θέματα αυτά εξετάζονται θεωρητικά παρουσιάζοντας τις τρέχουσες θεωρίες παραγωγής και αντίληψης της ομιλίας ή/και πειραματικά με τη χρήση εργαστηριακών μεθόδων και δεδομένων ανάλυσης, όπως η φασματογραφική ανάλυση, η χρήση εξειδικευμένου λογισμικού ανάλυσης ομιλίας (π.χ. PRAAT), η ανάλυση ηλεκτροπαλατογράφου και υπέρηχου, κ.λπ. Διερευνώνται επίσης θέματα που αφορούν τις εφαρμογές της φωνητικής ανάλυσης, π.χ. εκπαιδευτικές χρήσεις και λογισμικά, αναγνώριση και σύνθεση φωνής, κ.λπ.
Πρόκειται για προχωρημένο μάθημα φωνολογίας το οποίο εξετάζει εξειδικευμένα θέματα θεωρητικής ανάλυσης που σχετίζονται με την οργάνωση των φθόγγων σε συστήματα και την τυπολογία τους, τα διάφορα φωνολογικά φαινόμενα τόσο σε τεμαχιακό όσο και σε υπερτεμαχιακό επίπεδο και τις διεργασίες που αφορούν διαφοροποιητικά χαρακτηριστικά (π.χ. διαδικασίες αποβολής, επένθεσης, αφομοίωσης και ανομοίωσης, φωνηεντική αρμονία, τονισμός, κ.λπ.), τη δημιουργία και τη δομή σύνθετων φωνολογικών μονάδων (συλλαβή, φωνολογική λέξη, φωνολογική και επιτονική φράση, κ.λπ.). Μέσα από την εξέταση αυτών των θεμάτων παρουσιάζονται και διάφορα μοντέλα θεωρητικής ανάλυσης που βασίζονται σε κανόνες ή/και περιορισμούς, όπως η Αυτοτεμαχιακή Φωνολογία, η Προσωδιακή Φωνολογία, η Μετρική φωνολογία, η Θεωρία του Βέλτιστου, κ.λπ. Έμφαση δίνεται επίσης σε θέματα που αφορούν τη διεπαφή της φωνολογίας τόσο με την μορφολογία (π.χ., φωνολογική δομή των μορφολογικών σχηματιστικών, πραγμάτωση μορφοσυντακτικής δομής με φωνολογικές διεργασίες, φωνολογικοί κανόνες που δείχνουν ευαισθησία στη μορφολογική δομή) όσο και με τη σύνταξη (προσωδιακή οργάνωση των φραστικών και προτασιακών συστατικών, αντιστοίχηση συντακτικών και προσωδιακών μονάδων, κ.λπ.) μέσα από σύγχρονες θεωρητικές προσεγγίσεις.
Αντικείμενο του μαθήματος είναι οι θεωρητικές αρχές στις οποίες βασίζεται και η μεθοδολογία η οποία ακολουθείται στην ιστορικοσυγκριτική γλωσσολογική έρευνα. Συγκεκριμένα εξετάζονται τα εξής θέματα: Η συγκριτική μέθοδος: αντιστοιχίες, μοντέλα γενετικής συγγένειας γλωσσών, γενετική κατάταξη γλωσσών. Η επανασύνθεση (ή «αποκατάσταση»): Εσωτερική και εξωτερική επανασύνθεση, επανασύνθεση δε διάφορα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης. Τα όρια της μεθόδου της επανασύνθεσης, το ζήτημα του «ρεαλισμού» στην επανασύνθεση. Η διάχυση-εξάπλωση γλωσσικών νεωτερισμών. Διαλεκτική διάσπαση και διάσπαση σε επιμέρους γλώσσες. Η σχέση γλωσσικής τυπολογίας και επανασύνθεσης. Ποσοτικές μέθοδοι στην Ιστορικοσυγκριτική Γλωσσολογία (Lexicostatistics και Glottochronology). Μακρινή γλωσσική συγγένεια (distant genetic relationship). Σχέση «χωρικής διάχυσης» (areal diffusion) και γενετικής συγγένειας θεμελιωμένης στη συγκριτική μέθοδο (βλ. π.χ. Dixon και Aikhenvald 2001).
Στόχος του σεμιναρίου είναι η κριτική παρουσίαση των θεωρητικών τοποθετήσεων που έχουν διατυπωθεί από τα μέσα του 20ού αιώνα ως σήμερα σχετικά με το πώς κατακτάται μια δεύτερη γλώσσα, οποιαδήποτε δηλαδή γλώσσα πλην της μητρικής. Στο πλαίσιο αυτό εξετάζονται τόσο εσωτερικοί (γνωστικές διαδικασίες και στρατηγικές, νοητικές αναπαραστάσεις, στρατηγικές εκμάθησης κ.ά.) όσο και εξωτερικοί παράγοντες (ο ρόλος του γλωσσικού εισαγομένου, ο ρόλος της γλωσσικής παραγωγής, το περιβάλλον εκμάθησης, οι κοινωνικές συνιστώσες) που συμβάλλουν στην κατάκτηση δεύτερης γλώσσας. Καθώς η θεωρία κατάκτησης αποτελεί απαραίτητο υπόβαθρο για τη γλωσσική διδασκαλία, το σεμινάριο επικεντρώνεται και στις συνδηλώσεις της θεωρίας για τη διαμόρφωση των σύγχρονων μεθοδολογιών και προσεγγίσεων στη διδασκαλία και διερευνώνται συστηματικά οι τρόποι με τους οποίους ο διδάσκων μπορεί να αξιοποιήσει θεωρητικές αρχές για να διαμορφώσει κατάλληλες και αποτελεσματικές διδακτικές πρακτικές.
Στόχος του σεμιναρίου είναι η μελέτη της γλώσσας σε διάφορα είδη νομικού λόγου (νομοθεσία, δικαστήριο, αστυνομία) και η ανάλυση του βαρύνοντος ρόλου της γλώσσας στη διατύπωση του νόμου και τις δικαστηριακές διαδικασίες. Αναλύονται θέματα που αφορούν: α) τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νομικοί στη διατύπωση των γραπτών νομικών κειμένων (νόμων, δικαστικών αποφάσεων), β) ο εξουσιαστικός λόγος (δικαστών, ανακριτών, αστυνομίας) και οι συνέπειες του στην απόδοση δικαιοσύνης, γ) θέματα νομικής μετάφρασης και διερμηνείας, δ) ο ρόλος του γλωσσολόγου ως εμπειρογνώμονα σε θέματα γλωσσικής ερμηνείας ή εμπορικών σημάτων. \
Αντικείμενο του μαθήματος είναι η Σημειολογία, η οποία ως επιστήμη των σημείων, ενδιαφέρεται για τη φύση και τον ρόλο τους ως μέρος της κοινωνικής ζωής. Στόχος του μαθήματος είναι μελέτη του τρόπου με τον οποίο τα σημεία δημιουργούν και μεταδίδουν σημασίες. Αναφέρονται οι βασικές θεωρητικές προσεγγίσεις και οι εκπρόσωποι τους (Saussure, Peirce, Hjelmslev, Barthes, Lévi-Strauss, Kristeva, Metz, Morris, Richards, Eco, Kress) τα μεθοδολογικά εργαλεία ανάλυσης. Μέσα από το ευρύτατο πεδίο εφαρμογής της σημειολογίας (π.χ. Λογοτεχνία, Μέσα ενημέρωσης, Διαφήμιση, Ιατρική, Φιλοσοφία, Ιστορία της Τέχνης κ.ά.) θα επιχειρηθούν προσεγγίσεις της σημασίας των σημείων, ώστε να κατανοηθεί ο τρόπος αναπαράστασης του κόσμου, του πολιτισμού αλλά και του ατόμου σήμερα.
Το μάθημα έχει σκοπό να εξοικειώσει τους φοιτητές με την τυπική/φορμαλιστική ανάλυση της σημασίας μέσω της χρήσης μαθηματικών προτύπων και ειδικά των συμβόλων και των μεθόδων της Τυπικής Λογικής, π.χ. του λογισμού λάμδα, και να εξερευνήσει τα όρια αυτού του είδους ανάλυσης, αλλά και τις προοπτικές που συγχρόνως δημιουργεί για την πληρέστερη κατανόηση του σημασιακού συστήματος και γενικότερα της δομής της γλώσσας.
Το σεμινάριο αποτελεί μια εισαγωγή στη σημασιολογία φυσικών γλωσσών με ιδιαίτερη έμφαση στη σχέση ανάμεσα στις συντακτικές αναπαραστάσεις και την ερμηνεία τους. Οι φοιτητές θα εξοικειωθούν με βασικές τυπικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται στη σημασιολογική ανάλυση, μεταξύ των οποίων, η θεωρία μοντέλων, η θεωρία συνόλων, η κατηγορηματική λογική πρώτου βαθμού και ο λάμδα λογισμός. Στόχος του μαθήματος είναι να κατακτηθούν τα βήματα που είναι απαραίτητα για τη συνθετική σύσταση των νοημάτων στις φυσικές γλώσσες. Φαινόμενα που θα συζητηθούν είναι η ποσοδεικτικότητα, η αναφορά, η εμβέλεια και η ερμηνεία των ιχνών.
Η Γλωσσική Τυπολογία εξερευνά την ποικιλία και την απόκλιση των γλωσσών και των δομών τους και προσπαθεί να την κατατάξει στη βάση κοινών «τυπικών» χαρακτηριστικών. Ιδεατά, η τυπολογία έχει ως σκοπό τον εντοπισμό και την κατάταξη όλων των δομών και των εκφάνσεων τους που απαντούν στις γλώσσες του κόσμου, και σε πιο απόλυτο βαθμό όλων των δυνατών δομών της ανθρώπινης γλώσσας εν γένει. Η μέθοδος της είναι κατά βάση εμπειρική, συγκριτική και επαγωγική. Το μάθημα αυτό αποτελεί μια εισαγωγή στον κλάδο της τυπολογίας και αποσκοπεί στο να εξοικειώσει τους μεταπτυχιακούς φοιτητές (α) με το μέγεθος και το εύρος της απόκλισης των γλωσσικών δομών, (β) με τη μεθοδολογία μελέτης και κατάταξης των γλωσσών και των γλωσσικών δομών σε τύπους και (γ) με τους τρόπους ερμηνείας αυτών των γλωσσικών τύπων. Παρέχονται επίσης ενδεικτικά και πιο λεπτομερείς περιγραφές γλωσσικών τύπων και πιθανών ερμηνειών τους, όπως η συγκολλητική και η σχεδιοτυπική μορφολογία, η εργαστικότητα, η σειρά των όρων, η ιεραρχία γραμματικών χαρακτηριστικών, κ.λπ.
Το μάθημα έχει σκοπό να εξοικειώσει τους φοιτητές με τα βασικά ζητήματα που απασχολούν τη Φιλοσοφία της Γλώσσας και με τον τρόπο αντιμετώπισης τους από τις διάφορες φιλοσοφικές σχολές. Ύστερα από μια σύντομη αναδρομή στην ιστορία της φιλοσοφικής ενασχόλησης με τη γλώσσα ξεκινώντας από τον Κρατύλο, το βάρος δίνεται στον 20ο αιώνα, κατά τον οποίο οι προβληματισμοί σχετικά με τη γλώσσα και ειδικότερα με τη σημασία/ νόημα αποκτούν γίνονται το κέντρο του φιλοσοφικού στοχασμού γενικότερα. Μελετώνται οι θεωρητικές προσεγγίσεις της σημασίας των Frege, Russell, Wittgenstein, Carnap, Putnam, Kripke, Austin, Searle, Grice, Chomsky, Katz, Fodor (με την έμφαση σε επιλεγμένες κάθε φορά θεωρίες) και η σύνδεση τους με τη Θεωρία της Γλώσσας και ειδικά με τη Σημασιολογία και την Πραγματολογία.
Το μάθημα εξετάζει τη σχέση γλώσσας και νου με ιδιαίτερη έμφαση στις αναπτυξιακές διαταραχές, όπως η αναπτυξιακή γλωσσική διαταραχή, η διαταραχή αυτιστικού φάσματος, το σύνδρομο Williams και το σύνδρομο Down. Κάθε φορά η έμφαση στο σεμινάριο θα δίνεται σε μία ή περισσότερες αναπτυξιακές διαταραχές. Θα συζητηθούν ζητήματα που αφορούν σε ευρήματα σχετικά με την υποσυστημικότητα του νου και της γλώσσας, την τυπική ή μη τυπική ανάπτυξη στις αναπτυξιακές διαταραχές και την ύπαρξη ή όχι γλωσσικού/γραμματικού ελλείμματος. Τα γλωσσικά ελλείμματα θα συζητηθούν στο πλαίσιο της γλωσσικής θεωρίας, ενώ θα δοθεί έμφαση και στη σχέση γλωσσικών και γνωστικών ελλειμμάτων, όπως η εργαζόμενη μνήμη, η βραχυπρόθεσμη μνήμη και άλλες επιτελικές λειτουργίες.
Οι νέες μεθοδολογίες δημιουργίας, αναπαράστασης, επισημείωσης και επιμέλειας ψηφιακών τεκμηρίων, καθώς και η διαχείριση ψηφιακού περιεχομένου (digital content) εν γένει, αποτελούν τις θεματικές ενότητες αυτού του μαθήματος. Η συστηματική πλέον χρήση ψηφιακών πόρων και εργαλείων στις ανθρωπιστικές σπουδές διαμορφώνει μια νέα διεπιστημονική αντίληψη πρόσβασης στη διαδικτυακή και διαμοιρασμένη γνώση, μέσα από νέους τρόπους έρευνας και διδασκαλίας που καθιστούν σταδιακά τους ψηφιακούς υπολογιστές ως το κυρίαρχο μέσο πληροφόρησης.
